sotskin emoties

Vorige week gaf ik een cursus. Eén van de cursisten was hoogzwanger, ik noem haar hier Marijke. Ze had vantevoren aangegeven niet zeker te weten of ze kon komen. Toch wilde ze liever niet een dag missen uit een reeks van bijeenkomsten. Iedereen was blij dat ze er was, mét haar prachtige ronde buik, waar af en toe een duidelijke beweging zichtbaar was. Zoals we dat gewoon zijn, begonnen we met de aandacht naar binnen te richten. Na deze innerlijke begroeting volgde een rondje waarin een ieder die dat wilde iets kon vertellen in de groep. Na verschillende anderen wilde ook Marijke iets delen. Met tranen in haar ogen zei ze ”ik ben er eigenlijk niet, althans niet écht. Mijn ratio doet bijna niet mee, het is allemaal lijf. Ik zal misschien niets verstandigs kunnen zeggen. Maar als ik zó mee mag doen dan kan ik blijven”. De tranen stroomden inmiddels over haar wangen. Dit raakte ons, en mogelijk de lezer ook, het roept iets op van “Natuurlijk hoor je er bij”.

Het raakt ook nog iets anders. Kennelijk zit daar van binnen iets dat er van overtuigd is dat je alleen maar mee mag doen als je verstandige dingen kunt zeggen. Als je rationeel bent. Had je vooraf aan Marijke gevraagd wat zij belangrijker vindt:  ‘weten met je hoofd’ of ‘weten met je lijf’- had ze waarschijnlijk  ‘weten met je lijf’ genoemd. Ik denk dat Marijke niet de enige is. En toch …. Is het je wel eens opgevallen hoe vaak mensen zich verontschuldigen voor tranen? “Sorry hoor, dat ik zo emotioneel reageer.”  “Laat me maar even, het is zo wel over.”  “ik moet even weer tot mezelf komen”. We mogen niet teveel vanuit de emotie reageren, emoties zijn slechte raadgevers. Vaak wordt gezegd dat in onze Westerse wereld de ratio overgewaardeerd is. Eerlijk gezegd heb ik dan vaak het idee dat dit al zo vaak gezegd is dat het een beetje loze woorden geworden zijn. Maar deze gebeurtenis met Marijke zette me aan het denken. Zou het kunnen dat niet alleen zij ergens van binnen zeker meent te weten dat als je ratio niet mee kan doen, je buiten de groep staat, niet mee mag doen? Je er eigenlijk niet écht bent? Het zou me niet verbazen.

Het is In ieder geval een mooi voorbeeld van wat Gene Gendlin ‘gehoorzaamheidspatronen’ noemt. Vastgeroeste ideeën over wat goed en fout is, over hoe het hoort. Zó vastgeroest dat we het niet (meer) in de gaten hebben. Je bent het je niet bewust maar je bent wel geneigd je te gedragen, ja zelfs je te voelen conform deze innerlijke overtuigingen.

Even voor alle duidelijkheid. Ik heb niets tegen de ratio, in tegengeel zelfs. Ik ben er blij mee, het helpt me om over dingen na te denken, woorden te vinden en verbanden te benoemen en deze blog te schrijven. Ook heb ik niets tegen emoties, sterker nog, zonder dat zou ik geen echt mens zijn.

Maar emoties en ratio zijn maar een deel van ons. Belangrijk maar beperkt. En daarom beide op zich, geen goede raadgevers. Gedachten, overtuigingen, emoties, ze kunnen de motor zijn voor gedragsverandering maar  het onderliggende patroon, de neiging tot een bepaald gedrag verandert er niet door. Dat maakt het ook zo moeilijk om gewoontes te veranderen. Voor een blijvende verandering moet je naar het niveau van wat in focussen felt-sensing wordt genoemd.

Daar, op dat niveau, dáár zit een echt goede raadgever. Eentje die rekening houdt met wat goed is voor jou én voor je omgeving. Die felt-sensing-laag is de laag die we met focussen aanboren. Emotie kan daarvoor een goede ingang zijn. Emotie is zelfs een aspect van wat we een felt-sense noemen. Net als de situatie waar zo’n felt sense bij hoort; laten we een voorbeeld nemen van een vervelende opmerking van je manager. (Goh, wat denkt ie wel niet!) Ook het verhaal is een aspect. Maar niet het hele plaatje, er is meer.  Via de felt sense, via het ervaren in het lijf komen we bij ‘het meer’ van dit onderwerp. Stapje voor stapje ontdekken we waar het écht om draait in deze kwestie. De eerste stap is het lijf, dat is ons ijkpunt, daar zit de ingang naar die felt-sensing laag. Als ik boos ben (of mijn cliënt of mijn zoon) is mijn 1e vraag “hoe voelt dat in mijn (jouw) lijf?“ “Het zit hier, op mijn borst en het straalt uit naar mijn schouders en zelfs mijn armen.” Vanuit dit ervaren kunnen zich nieuwe aspecten ontvouwen. Dat vraagt van mij een actieve houding. Niet actief in de zin van er aan gaan zitten peuteren, het analyseren of interpreteren. Wel een actieve en vriendelijke aanwezigheid, zonder druk, zonder al te veel vragen, aftasten waar draait het nou echt om in deze situatie. In kleine stapjes, met veel tijd en ruimte.  Actief en benieuwd afwachten of zich nieuwe aspecten willen openen, zo kan er bijvoorbeeld een symbolisatie komen, “dit boze voelt als een donkere wolk, aardedonker, er zit bliksem en donder in.”

Met de symbolisatie worden nieuwe aspecten geopend. Zo kan er een herinnering komen aan een situatie uit het verleden. Er kan energie vrijkomen: “ik zou hem een enorme rotschop willen geven.” Alle nieuwe aspecten worden vriendelijk en zonder oordeel ontvangen. En wat je merkt is dat er dan iets verandert van binnen. Langzaam maar zeker wordt het rustiger en wordt het duidelijker wat je wel of niet moet doen, óf je iets moet doen. Er komt meer rust maar ook meer levendigheid, alsof het van binnenuit meer tot leven komt. De felt  sense is de raadgever waar je echt iets aan hebt. En daar maken emotie en ratio beide deel van uit.

Onze cursusdag intussen verliep heel goed. We hebben een hele fijne en leerzame dag gehad. De theorie steeds benaderd in wisselwerking met ‘dat daar van binnen’, die felt-sensing laag. Daar waar veel meer weten zit dan we ons realiseren. We zijn ons meer bewust geworden van ingesleten paradigma’s die veel van ons handelen bepalen. Én we hebben contact gemaakt met hoe het voor ons aanvoelt, wat is goed, passend in deze situatie, op dit moment. En dat brengt lucht en licht, maar ook persoonlijke en professionele groei. Ook voor Marijke, die van binnenuit precies wist wat er nodig was. Toen ze naar huis ging en wij bezorgd vroegen of ze niet moe was, antwoordde ze dat, in afstemming met ‘daar van binnen’, het precies goed was zoals het was gegaan. En nu wachten we met spanning op het geboortekaartje!

 

De illustratie is een schilderij van Nicolai Sotskin en vond ik op www.artunica.nl