Ken je de uitspraak “je bent niet je gevoelens maar je hebt ze”? Misschien begrijp je de uitspraak wel maar dat betekent nog niet dat je dat ook automatisch zo kunt ervaren. Althans veel mensen kunnen dat niet. Toch is het waar én het maakt een wereld van verschil. Focussen helpt je dit verschil te ervaren. Een psycholoog die deelnam aan een focustraining verwoordde het zo “Het was een eye-opener om te merken hoe belangrijk het is dat cliënten kunnen ervaren dat ze niet hoeven samen te vallen met hun verdriet, angst of frustratie.” Let op het woord ‘ervaren’. Een psychotherapeut vertelde hoe hij had gemerkt dat focussen een heel krachtig instrument is om op een diep gevoelsniveau met cliënten te werken. “De kracht ervan is”, zei hij: “ dat cliënten echt d(i)e wijsheid in zichzelf ontdekken.” Ja dat is mooi gezegd, op het moment dat je het van binnen uit ervaart wordt het échte wijsheid, levende wijsheid. Wijsheid waar je iets aan hébt. Het mooiste voorbeeld van het verschil tussen weten en ervaren dat ik in mijn praktijk meemaakte vind ik nog altijd dat van de vrouw die na haar eerste focussessie zei: “ik doe al 15 jaar verschillende therapieën. Alle therapeuten zeiden me dat ik het uiteindelijk toch zelf moet doen en dat weet ik ook wel. Maar nu kan ik voor het eerst voelen dat ik het ook kán!” Wow, wat een verschil! Wie dit verschil aan den lijve heeft ervaren weet waar ik het over heb. Die kent ook de waarde ervan. Dit is wat Gene Gendlin first-person-science noemt. Wetenschap uit de eerste hand zou je kunnen zeggen. De vraag is dan natuurlijk of dat ook waarde heeft voor anderen?  Doralee Grindler, verbonden aan de Sofia University in Palo Alto, CA/USA, heeft een aantal onderzoeken naast elkaar gelegd waarin het resultaat van Clearing a Space werd onderzocht en beschreven.

Onderzoek wijst uit: significant effect

Clearing a Space wordt in het Nederlands vaak Ruimte maken genoemd. ‘Ruimte maken’ bestond ooit als de eerste stap in een focusproces maar wordt inmiddels ook wel als op zich zelf staande oefening gebruikt. Het gaat er om een soort van inventarisatie te maken van alles wat in jou ruimte inneemt. Ook hierbij is ervaring belangrijk, het gaat niet alleen om het cognitief vaststellen wat je zoal bezig houdt, maar om te ervaren, te voelen wat ruimte inneemt ‘van binnen’.  ‘Dat gedoe met mijn moeder (man/vrouw,kind/werk/kerk etc)’ en dat voel ik hier, zo , iets boven mijn maag, als een soort stuiterbal.’ Vervolgens kijk je, samen met dat wat voelt als een stuiterbal naar een plek waar het even weg gezet kan worden. Niet als een stiekeme manier om er van af te komen maar wel om even ruimte te maken om na te kunnen gaan wat er nog meer ruimte inneemt. Vaak houdt het na een stuk of vier dingen wel op, en dan kan er nog zo eens nagevoeld worden of er misschien nog meer is? ‘Goh als ik er zo bij stil sta dan, ja dan is er ook iets van een soort ondergronds verdriet .…… het voelt een beetje zoals het natte zand op het strand als de zee zich terug trekt. Ja dat is er ook.’  Alles wordt serieus begroet, zoals een gastheer of gastvouw de gasten begroet en hen ook écht even aankijkt en zorgt dat ze zich welkom voelen. Er is (nog) geen tijd voor een echt gesprek, eerst moeten alle gasten begroet worden. Dit ‘ruimte maken’ levert iets op. Wie het doet kan het zelf voelen maar het blijkt ook uit diverse onderzoeken die Doralee Grindler noemt.

Mensen voelen dat ze méér zijn dan hun verdriet, angst, frustratie of pijn. Er blijkt nog iets anders te zijn dan dat. En dat maakt een wereld van verschil. Het geeft een ander perspectief. Zoals iemand het eens verwoordde na een sessie “dat voelt héél anders”. Dat innerlijk gebied dat overblijft als alles is begroet, wordt vaak benoemd als warm, licht, ruim. Mensen omschrijven dit als “thuiskomen”. Hier, in dit gebied  wordt ook hoop ervaren, vertrouwen, ‘misschien kan het tóch anders worden’.  Het blijkt soms ook een spirituele kant te hebben, mensen voelen dan bijvoorbeeld dat ze onderdeel uitmaken van een groter geheel.

Grindler haalt onderzoeken aan waaruit blijkt dat de oefening van Ruimte Maken bij een groep vrouwen met borstkanker zorgde voor een significante vermindering van gevoelens van depressiviteit, een effect dat ook in het vervolgonderzoek nog aanwezig was. Een resultaat dat ook in andere onderzoeken naar voren kwam. Een niet onderzocht maar belangrijk bijproduct bleek dat de deelnemers beter met stress konden omgaan. Er zijn aanwijzingen dat het helpt bij het vasthouden van concentratie. Er zijn vergelijkbare voorbeelden van beschrijvend onderzoek bij mensen met Aids, met overgewicht en in diverse andere situaties. Wat in deze oefening ‘Ruimte maken’ gebeurt, is dat een ruimte wordt gecreëerd waarin de Focusser/cliënt zich kan verhouden tot dat wat hem bezighoudt zonder ermee samen te vallen. Deze ruimte waarin de Focusser zich kan verhouden tot wat hem of haar bezet houdt is een belangrijke eerste stap in het focusproces.

Zelf doen

Vaak is mij gevraagd om een oefening op papier te zetten. Tot nu toe had ik daar nogal wat reserves bij. Het is geen protocol! Toch geef ik hieronder een voorbeeld. Je kunt het lezen maar als je het liever wilt horen kun je ook de oefening op mijn site beluisteren: http://www.focuscentrumadv.nl/extras/ Wil de oefening werken dan moet het op een natuurlijke, organische wijze gebeuren. Het is belangrijk de tekst zo aan te passen dat het voor jou of voor je cliënt ook past. Voel je dan ook vrij om eigen woorden te kiezen. Het is belangrijk om tijd te nemen, tijd om van binnen te voelen of daar iets op wil komen, in eigen woorden. Het tweede dat heel belangrijk is dat je niet gaat proberen er iets aan te veranderen, of gerust te stellen of andere dingen doen die het proces (alleen maar) in de weg kunnen zitten. Spreek de instructies langzaam uit, ‘daar van binnen’ hebben ze een ander tempo dan in het gewone praten.

“Neem eerst maar eens tijd om je bewust te worden van je lichaam, van je lijf, zoals je hier nu zit. Voel maar eens hoe je contact maakt met de grond, de stoel. Je kunt zo je hele lijf  eens bij langs lopen, je voeten, je benen, je rug, je armen en handen, je schouders, je nek en hoofd en neem ook eens tijd om je bewust te worden van je ademhaling (er hoeft niets te veranderen). En neem dan eens tijd om na te gaan wat er bij jou van binnen ruimte inneemt, meestal voelbaar zo in het gebied van je keel, je borst, je buik. Wat zijn de zorgen, de onderwerpen die je met je meedraagt? ‘Ja dat onderzoek en je ongerustheid over de uitslag’ – ga maar eens na hoe dat aanvoelt zo in je lijf. ‘Als een …….. het wringt daar.’ Misschien wil je dat eens toeknikken, ja dat is er. En ga dan maar eens na, samen met die plek of je even ergens kan parkeren, misschien in een kastje of vóór of naast je op de grond. Niet om het weg te krijgen maar om even ruimte te maken om te kijken of er nog meer is. En ga dan maar terug naar dat buikgebied en ga maar eens na of er misschien nog méér is …. Herhaling tot je voelt, ja dit is het wel. En misschien is er ook nog een soort achtergrondgevoel, een soort behang, iets dat niet zo opvalt maar er wel altijd is ….. En als ook dat begroet is en een geschikte plek heeft gevonden tot je er meer tijd voor hebt ga dan maar eens terug zo naar dat gebied van je borst, je buik en je bekken en ga maar eens na hoe het nu zo aan voelt daar. Neem er rustig de tijd voor, misschien komen er woorden op, misschien een beeld. ….”

Je kunt deze oefening gebruiken als de start van een focussessie – ga dan maar eens na of je vanuit deze innerlijke plek aandacht kunt hebben voor (een van) je onderwerpen …… . Als je de oefening als op zichzelf staand doet, dan zou je tot slot zo nog eens na kunnen gaan hoe je meer van ‘dit’ in je leven kunt ervaren. Maar pas op! Zet er niet een wijsheid van buitenaf op, geen tegeltjeswijsheid, en ook geen ‘goeroe wijsheid’ maar kijk of er van bínnenuit iets op wil komen …..

Zoals gezegd, je kunt deze oefening doen als op zichzelf staand maar je kunt het ook als voorbereidend werk doen voor een volledige focussessie. Dit is dan slechts het begin, het eigenlijke werk moet nog beginnen. Focussen gaat over de relatie die je hebt met de ‘problemen’ die je  bezig houden. Voor deze relatie heeft Ann Weiser Cornell ons ooit de mooie formule aangereikt relatie = afstand + verbinding. In de oefening Ruimte maken is begonnen met wat afstand te creëren. Dat is een prachtige start, die overigens al heel wat ruimte, rust, verlichting kan brengen. Vervolgens zoek je hoe een verbinding tot stand kan komen. De verbinding waarin de transformatie, de heling, de volgende stap in het proces zich kan ontvouwen. Maar dat is voor een andere aflevering van deze blogs.

De illustratie bij deze blog vond ik op internet en is met toestemming van de kunstenares hier geplaatst.  

Het is “innerlijke ruimte” van Marijke Dijkstra http://www.marijkedijkstra.com